Xorion xovlarının biopsiyası — xorion xovlarının nümunələnməsi (CVS) nədir? Nə məqsədlə icra olunur?
9-14-cü hamiləlik həftələri arasında hamilə qadının qarnının uyğun yerindən və ya uşaqlıq boynundan keçərək ( eynilə amniosintezdəki kimi) 10-15 mikroqram plasenta ( cift) toxumasının nazik iynə köməyilə aspirasiya edilməsinə xorion xovlarının nümunələnməsi və ya xorion xovlarının biopsiyası (CVS) deyilir.Xorion xovlarının biopsiyası (CVS) da eyniylə amniosintez kimi ultrasəs müayinəsinin müşayəti ilə edilən bir prosedurdur. Xorion xovlarının biopsiyasının məqsədi eynilə amniosintezdə olduğu kimi ana bətnində olan dölün xromosom anomaliyalarının olub-olmadığının müəyyən edilməsi və mümkün bir genetik xəstəliyin aşkar olunmasıdır. Xalq arasında xromosom qüsurlarından ən çox məlum olan Daun Sindromudur (monqolizm, trisomiya).
Xorion xovlarının biopsiyası (nümunələnməsi — CVS) üçün göstərişlər:
- Birinci trimestrdəki ikili test riskinin yüksək olması
- İkinci trimestrdə üçlü və ya dördlü test risklərinin yüksək olması
- Ultrasəsdə döldə genetik qüsurların olmasından şübhələndirən əlamətlərinin olması (Daun Sindromu üçün:ənsə qalınlığının artması (NT) , burun sümüyünün yoxluğu və s.)
- Ana yaşının yuxarı olması
- Ailədə Daun Sindromu və ya başqa xromosom xəstəliklərin hekayəsi.
Hamiləlikdə istifadə edilən ikili test haqqlnda məlumat:
http://familia.az/ikili-test-%c9%99ns%c9%99-qalinligi/
Hamiləlikdə istifadə edilən üçlu test haqqlnda məlumat:
Hamiləlikdə istifadə edilən dördlü test haqqlnda məlumat:
http://familia.az/dordlu-test/
Dölün xromosomlarının təyini (genetik analiz) necə icra olunur? Etibarlılığı?
Xorion xovlarının biopsiyası (CVS) ilə götürülən 10-15 mikroqram plasenta(cift) toxumasından hüceyrə kulturası alınır, bu hüceyrələrdən döldəki xromosom və ya genetik xəstəliklərin təyini üçün istifadə olunur.Ümumilikdə xromosom analizi ilə dölün xromosom quruluşu 99.5% dəqiqliq eyniylə müəyyən olunur və genetik diaqnoz 15-20 gün ərzində hazır olur. Sürətli nəticə alınmasını zəruri edən hallarda müəyyən xromosomlara aid nəticələr FİSH və ya QF-PCR kimi xüsusi genetik metodların köməyilə 3-7 gündə hazırlanır.
Xorion xovlarının biopsiyasının –nümunələnməsinin (CVS) riski nədir?
Xorion xovlarının nümunələnməsi — biopsiyasından (CVS) sonra təcrübəli mərkəzlərdə orta hesabla hamiləlik itkisi nisbəti amniosintezə barəbərdir (1/200-300). Bu rəqəmlər təcrübəli mərkəzlər üçün etibarlı olub, öyrənmə mərhələsində və ya təcrübənin az olduğu CVS-in nadir hallarda icra edildiyi yerlərdə hamiləlik itkisi nisbəti daha çoxdur. Son 10 ildə apardığımız xorion xovlarının nümunələnməsi (CVS) və amniosintez sayı 5000-ə çatmışdır. Klinikamızda istər amniosintez, istərsədə xorion xovlarının bopsiyasının (CVS) nəticələrinin hazırlannması Türkiyənin ən təcrübəli kadrları tərəfindən icra olunur.
Xorion xovlarının biopsiyasının (CVS) oxşar metodlara görə üstünlükləri nələrdir?
Xorion xovlarının biopsiyasının (CVS) amniosintezə görə ən böyük üstünlüyü hamiləliyin 9-cu həftəsindən (2.5 aylıq hamilə ikən) etibarən icra edilə bilməsidir. Dolayısı ilə genetik analiz üçün sürətli nəticə metodlarından da istifadə olunduğu zaman hamiləliyin 9-11-ci həftələrində dölə genetik diaqnoz qoyulur. Eyni məqsədə xidmət edən analoji bir metod olan amniosintez isə ən tez hamiləliyin 16-cı həftəsində icra oluna bilər.
Günümüzdə xromosom xəstəliklərinin aşkarlanmasında hamiləliyin ilk 3 ayında ( ilk trimestr) icra olunan skrininq testlərinin rolunun və populyarlığının artması sayəsində hamilə qadın daha erkən həftələrdə daşıdığı dölün genetik xəstəlik riskini öyrənə bilir. Skrininq testlərində nəticənin yüksək olduğu hallarda, 16-cı həftəyə qədər gözləyib, amniosintez etmək istəməyən valideynlər ikili test və ya kombinə testin yüksək çıxdığı 11-14-cü həftələrdə dərhal dəqiq nəticə əldə etmək imkanı verən xorion xovlarının biopsiyasının (CVS)metodunu seçə bilərlər. Xorion xovlarının biopsiyasından alınan toxuma nümunəsi daha sürətli nəticə almağa imkan verən metodlarla işləndikdə döldə hamiləliyi sonlandıracaq hər hansı patalogiya aşkarlanarsa hamiləlik daha erkən 10-13-cü həftələrdə ( 2.5 aylıq ) rahat və az riskli üsul ilə sonlandırıla bilər. Amniosintez sonrası 16-20-ci həftələrdə ( 4-5 aylıq hamiləlik) hamiləlik süni doğuş texnikası ilə sonlandırılır və təəssüf ki, bu metod daha çətindir və hamilə qadın üçün də daha çox risk daşımaqdadır. Həmçinin hamiləliyin irəliləyən həftələrində ana ilə bətnindəki körpə arasındakı bağ güclənir və ana körpəsinə daha çox sahib çıxır. Beləliklə döldəki hamiləliyi sonlandırmağa səbəb olacaq genetik xəstəlik nə qədər tez aşkar olunarsa, hamilə ananın psixologiyası da o qədər az zərər görəcək.
Amnisintez proseduru zamanı iynə amnion kisəsinə daxil olduğu üçün dölün ani hərəkətləri ilə körpəyə təmas etmə təhlükəsi daşıyır. Xorion xovlarının nümunələnməsində (CVS) isə iynə plasentanın (cift, son) daxilindədir və iynənin körpəyə təmas etmə riski də yoxdur.
Amniosintez nədir: http://familia.az/amniosintez/
Xorion xovlarının nümunələnməsinin (CVS) oxşar metodlara görə çatışmayan cəhədləri nədir?
Xorion xovlarının nümunələnməsinin (CVS) ən böyük çatışmayan cəhəti texniki olaraq bacarıq və təcrübə tələb etməsidir. CVS metodundan istifadə edən mama-ginekoloqların sayı həm Azərbaycanda, həm də dünyada olduqca azdır.
Xorion xovlarının nümunələnməsini (CVS) əkiz hamiləliklərdə icra etmək olarmi?
Xorion xovlarının nümunələnməsi (CVS) çoxdöllü hamiləliklərdə də təcrübəli şəxslər tərəfindən rahatlıqla icra olunabilər.
Xorion xovlarının nümunələnməsi(CVS) üçün həkimə müraciət etməzdən əvvəl nələr etməliyəm?
Xorion xovlarının nümunələnməsi (CVS) üçün həkimə müraciət etməzdən əvvəl qan qrupunuzu və Hepatit B,C daşıyıcılığınızı müəyyən edin. Qan qrupu uyğunsuzluğu(Rh) olan cütlüklərdə müdaxilədən sonra 72 saat ərzində hamilə qadına Anti–D immunoqlobulin (RhoGAM) (qan uyğunsuzluğu iynəsi) vurmaq məsləhət görülür.
Turab Canbaxışov