Üçlü test (Üçlü skrininq testi) nədir?
Üçlü test ana bətnindəki döldə xromosom pozğunluqları (xromosom anomaliyaları) olmaq üzrə daşıdığı müxtəlif riskləri (xüsusilə Daun sindromunu) aşkar etmək məqsədilə hamiləlikdə edilən bir skrininq testidir. 16-18-ci həftələr arasında edilən, lakin 15-20-ci həftələr arasında tətbiq edilə bilən bir skrininq testidir. Üçlü test hamilədən götürülən qanda HCG (insan xorion qonadotropini), E3 (estriol) və AFP –yə (alfa fetoprotein) baxılıb, bu göstəricilərin ananın yaşı və hamiləlik həftəsi ilə birləşdirilməsi nəticəsində döldə Daun Sindromu (Monqol körpə, Trizomiya 21) və Trizomiya 18 ola bilmə riski haqqında məlumat verir. Həmçinin, AFP (alfa fetoprotein) hormonu onurğa yırtığı (NTD – spina bifidaa haqqında da məlum verir.
Üçlü test hamiləliyin hansı həftələrində edilməlidir?
Üçlü test əsasən hamiləliyin 16-18-ci həftələr arasında edilir. Hazırda bu test Daun Sindromlu dölün (monqol körpə) aşkar edə bilmədəki gücünün zəif olması (65%) səbəbindən effektivliyini itirmiş və yerini 80-90% güclü olan ikili testə (kombinə test) vermişdir. Lakin üçlü testin içərisindəki bir hormon olan AFP (alfa fetoprotein) ilə onurğa yırtığı (NTD- spina bifida) problemləri aşkarlanır.
Üçlü test (Üçlü skrininq testi) yüksək çıxdı, bu nə deməkdir?
Qan analizi ilə yanaşı hamilənin yaşı və hamiləlik həftəsi Daun Sindromlu bir uşaq dünyaya gətirmə mümkünlüyünü göstərir. Lakin test mütləq bir nəticəni əks etdirmir. Risk 1/50-dirsə 50 körpəniz olsa 1-i daun sindromlu ola bilər kimi başa düşə bilərsiniz. Skrininq testi nəticəsində Daun Sindromlu bir uşaq dünyaya gətirməyinizlə bağlı risk artımı aşkar olunarsa, daha yüksək testlər edilib-edilməyəcəyinə yenə siz qərar verəcəksiniz.
Üçlü testin (Üçlü skrininq testinin) Daun Sindromunu (monqol körpə) aşkar etmə nisbəti nə qədərdir?
Üçlü testin edilən hər yüz hamilənin 5-də uşağın sağlam olmağına baxmayaraq Daun Sindromu riski yüksək çıxır (yalançı pozitiv) .Daun Sindromlu döl daşıyan anaların isə hər 100 körpənin 60-69-nu yüksək riskli olaraq müəyyən edir. Bunun mənası Daun sindromu ilə dünyaya gələcək 60-65 körpənin edilən üçlü skrininq testi ilə aşkar olunacağı ,35-40 körpənin isə bu testlə aşkar olunmayacağıdır.
Daun Sindromu diaqnozu tam olaraq necə qoyulur?
Hamiləlikdəki skrininq testinin nəticələri (ikili testin nəticəsi, üçlü testin nəticəsi), dəqiq diaqnozu deyil, mümkünlüyü və ya riski əks etdirir. Riskin artmasından bəhs olunursa dəqiq diaqnoz üçün yüksək səviyyəli testlər (CVS, amniosintez) etdirməyə dair qərar verə bilərsiniz.Üçlü testin nəticəsi yüksək çıxdığı zamanı hamiləliyin irəliləyən həftəsi olduğu üçün (hamiləliyin 15-ci həftəsindən sonra) ediləcək sonrakı mərhələ testi amniosintezdir. Sonrakı mərhələ testi və ya perinatal diaqnoz deyilən bu yoxlamalar (CVS, amniosintez) skrininq testlərinə görə daha dəqiq nəticə verir. Amniosintezdə amnion mayesindən götürülən nümunədən körpənin xromosom quruluşu müəyyən olunur. Amniosintez tətbiq olunan hər 200 qadından 1-də uşaqsalma riski vardır.
CVS nədir : http://familia.az/xorion-xovlarinin-biopsiyasi-cvs/
Amniosintez nədir: http://familia.az/amniosintez/
Analoji testlər hansılardır? Effektivliyi necədir?
Bəzi mütəxəssislər üçlü testin bir hissəsi olan AFP (alfa fetoproteini) göstəricisinn yüksək olmasının nevral tüp defektlərinin diaqnozunda faydalı olacağını qeyd etmişlər. Lakin ana — AFP göstəricisinin yüksəkliyi əldə edilsə belə, quruluş anomaliyası (əlillik – beldə açıqlıq) və açıqlayıcı bir problem olub-olmadığını başa düşmək üçün yüksək səviyyəli ultrasonoqrafiya lazım olacaqdır. Nə ikili test (kombinə test), nə də üçlü test döldə ola biləcək QURULUŞ ANOMALİYALARINI göstərmir. Körpədəki mümkün quruluş qüsurlarının diaqnozu, hamiləliyin daha irəliləyən həftələrində (16-20-ci hamiləlik həftələri arası) edilən yüksək səviyyəli ultrasonoqrafiya (təfsilatlı ultrasəs) və fetal (döl) exokardioqrafiayası ilə qoyula bilər. Bilavasitə ana bətnindəki döldə xromosom və quruluş pozğunluqları aşkar etmək üçün hazırda ən münasib yanaşma ikili testdən (kombinə testdən) sonra fetal exokardioqrafiya (fetal EXO) və təfsilatlı ultrasəs (yüksək səviyyəli ultrasəs, ikinci səviyyəli ultrasəs, təfsilatlı ultrasonoqrafiya) müayinələrinin aparılmasıdır.
Turab Canbaxışov